دو ساله‌گی سقوط کابل؛ مجاهد: شکرگزار این فتح عظیم هستیم

در حالی که برخی از افغان‌ها پایان جنگ در افغانستان و آغاز حکومت طالبان را جشن می‌گیرند، برای برخی دیگر از جمله زنان زنج‌کشیده و افرادی که مجبور به ترک وطن شده‌اند روز پانزدهم اوت (برابر با ۲۴ مرداد) یادآور لحظات تلخ است.

طالبان روز سه‌شنبه دومین سالگرد بازگشت خود به قدرت و تسلط بر کابل و آنچه به گفته آنها «برقراری امنیت در سرتاسر کشور» تحت لوای یک نظام اسلامی است را جشن گرفتند.

دو سال پیش در چنین روزی و در حالی که نیروهای خارجی ناتو تحت رهبری ایالات متحده در حال بیرون بردن نیروهای خود از افغانستان بودند، جنگجویان طالبان بدون مواجهه با مقاومت جدی نیروهای نظامی دولتی، نقاط مختلف کشور از جمله پایتخت را تصرف کردند. در همین حال، اشرف غنی رئیس جمهوری وقت از کشور گریخت.

در بیانیه‌ای که دفتر سخنگوی طالبان اوایل روز سه‌شنبه منتشر کرد؛ «فرارسیدن دومین سالگرد پیروزی کابل را به ملت مومن و مجاهد افغانستان» تبریک گفته شده و از مردم خواسته شد تا «خداوند متعال را برای این پیروزی بزرگ شکر کنند». در ادامه این بیانیه آمده است: «اکنون امنیت سرتاسری در کشور تامین شده و تمامی قلمرو کشور تحت رهبری واحد اداره می‌شود، نظام اسلامی حاکم است و همه مسائل از زاویه شریعت مطرح می‌شود.»

در این بیانیه ذکر شده است: «فتح کابل بار دیگر ثابت کرد که هیچکس نمی‌تواند ملت پرافتخار افغانستان را تابع خود کند» و «هیچ نیروی متجاوزی نمی‌تواند به زور اسحه و توطئه» استقلال و آزادی کشور را تهدید کند.

حال و هوای این روز در افغانستان

امروز پرچم‌های سفید و سیاه «امارت اسلامی افغانستان» نامی که حاکمان جدید به این کشور داده‌اند؛ در ایست‌های بازرسی سرتاسر پایتخت افغانستان به اهتزاز درآمد.

در این دو سال، مقامات طالبان تفاسیر سخت‌گیرانه خود از اسلام را به مردم تحمیل کردند و زنان بار سنگین قوانینی را که سازمان ملل آن را آپارتاید جنسیتی نامیده است، متحمل می‌شوند.

زنان افغان که پیش از بارها مراتب نگرانی و ناامیدی خود نسبت به از دست دادن حقوق اولیه خود را ابراز کرده بودند در قالب تعداد انگشت شماری  که بسیاری از آن‌ها صورت‌های خود را با ماسک پوشانده بودند تظاهرات کوچکی برگزار کردند.

لغو رژه پیروزی

علیرغم شروع مراسم سالگرد سلطه مجدد طالبان در شهرهای مختلف افغانستان، ولی رژه نظامی در شهر قندهار، شهری که مهد جنبش طالبان است و هبت الله آخوندزاده، رهبر منزوی طالبان فرامین حکومت‌داری خود را از آنجا صادر می‌کند، لغو شد. به گفته مقامات محلی، در این مراسم که انتظار می‌رفت تعداد زیادی از خودروهای نظامی و سلاح‌های به جا مانده از نیروهای بین‌المللی در نشان داده شود، هبت الله آخوندزاده شخصا رژه را لغو کرده تا باعث ایجاد مزاحمت برای مردم نشود.

در کابل اما، خیابان‌های آرام شهر بامداد سه‌شنبه جای خود را به کاروان‌ها و تجمعات اعضای طالبان در میدان مسعود در نزدیکی ساختمان سفارت پیشین ایالات متحده داد. وزارت معارف طالبان در بخشی از شهر که روزگاری مملو از دیپلمات‌های خارجی بود و هم اکنون فقط تعداد کمی از آن‌ها در افغانستان باقی ماندند جشنی را در یک مدرسه‌ برگزار کرد.

برخی از شبه‌نظامیان سلاح‌های خود را به همراه داشتند و برخی دیگر در حالی که سرود شادی سر می‌دادند با لبی خندان عکس‌های سلفی می‌گرفتند. چند پسر هم پرچم‌های سفید این جنبش که بر روی آن شهادتین دین اسلام نوشته شده بود را به صورت سربند استفاده کرده بودند..

در شهر هرات در غرب افغانستان، جمعی از هواداران طالبان شعار «مرگ بر اروپایی‌ها، مرگ بر غربی‌ها، زنده باد امارت اسلامی افغانستان، مرگ بر آمریکایی‌ها» سر می‌دادند.

شرایط زندگی در افغانستان چگونه است؟

تا قبل از روی کار آمدن حکومت طالبان، نزدیک به ۸۰ درصد بودجه دولتی که بر سر کار بود از سوی جوامع بین‌المللی تامین می‌شد. این پول که بخش زیادی از آن قطع شده، مخارج بیمارستان‌ها، مدارس، کارخانه‌ها و وزارتخانه‌های دولتی را تامین می‌کرد.

افغانستان با سومین سال متوالی خشکسالی، سقوط مداوم درآمد خانوارها و محدودیت‌های بانکی بین‌المللی دست و پنجه نرم می‌کند. افزون بر این که این کشور هنوز از آثار دهه‌ها جنگ و بلایای طبیعی رنج می‌برد.

جامعه بین‌المللی با این سوال مواجه است که آیا با وجود این همه محدودیت‌های برای حقوق زنان آیا باز هم باید با مقام‌های طالبان تعامل داشته باشد یا نه،‌ و این که این تعامل چگونه باید باشد.

شانس تغییر رویه طالبان چقدر است؟

گروهی از کارشناسان سازمان ملل متحد روز دوشنبه به وعده و وعیدهای عمل نشده مقامات طالبان مبنی بر نحوه برخورد ملایم‌تر با مردم در مقایسه با دوره اول  قدرت درسال‌های بین ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ انتقاد کردند.

این که آیا طالبان مسیری که در پیش گرفته را تعییر خواهد داد یا نه، تا حد زیادی به رهبر این گروه یعنی هبت‌الله آخوندزاده بستگی دارد. او کسی است که در پس صدور احکام علیه زنان و دختران قرار دارد. احکامی که او به اسم شریعت اسلام صادر می‌کند همچون احکام مطلق است. 

پس در نتیجه این ممنوعیت‌ها تنها در صورتی برداشته می‌شود که آخوندزاده دستور آن را بدهد. برخی از شخصیت‌های طالبان با نحوه این گونه تصمیم‌گیری مخالفت کرده‌اند و اختلاف نظرهایی در مورد ممنوعیت حضور زنان و دختران در فعالیت‌های اجتماعی وجود دارد؛ اما ذبیح الله مجاهد، سخنگوی ارشد طالبان این گزارش ها را تبلیغاتی خواند.

در مورد به رسمیت شناختن بین المللی چطور؟

طالبان به رسمیت شناخته شدن خود را یک حق می‌دانند، نه چیزی که قابل مذاکره باشد. این مقام‌ها همچنین از دیدارهای سطح بالا با کشورهای قدرتمندی مانند چین و روسیه به عنوان نشانه‌هایی یاد می‌کنند که طالبان در حال ایجاد روابط دوجانبه به روش خود هست. 

نخست وزیر قطر در ماه ژوئن در شهر قندهار در جنوب غربی افغانستان با آخوندزاده دیدار کرد که اولین دیدار علنی بین رهبر این جنبش و یک مقام خارجی بود.

با وجود این که طالبان در صحنه جهانی رسما منزوی است، ولی به نظر می‌رسد که از تعاملات کافی برخودار باشد. همکاری با طالبان در زمینه مواد مخدر، مهاجرت و مبارزه با تروریسم مورد توجه جامعه جهانی از جمله غرب است. کشورهایی مانند چین، روسیه و پاکستان خواهان پایان تحریم‌ها هستند.

چه مخالفتی با طالبان وجود دارد؟

هم اکنون هیچ‌گونه مخالف جدی مسلحانه یا سیاسی که دارای پشتوانه کافی داخلی یا خارجی برای سرنگونی طالبان باشد وجود ندارد.

طالبان در شرایطی که جامعه بین‌المللی به رسمیت شناخته نشده است، اقتصاد کشور را تا حدی سرپا نگه دارند. آنها در فقدان اطلاع‌رسانی آزاد مدعی هستند که با سرکوب گروه های مسلح امنیت را بهبود بخشیده‌اند و با فساد و کشت تریاک مبارزه کرده‌اند. 

تنها نیروی مبارزی که در برابر حاکمیت طالبان از دره پنجشیر در شمال کابل مقاومت می‌کند، با خشونت در حال پاکسازی شدن است. 

در مورد داعش هم باید گفت که هر چند این گروه تروریستی در بمب‌گذاری‌های مرگبار خود به اهداف بلندپایه ای از جمله دو وزارتخانه دولتی حمله کرده است، اما ستیزه‌جویان این گروه هنوز حمله‌ای بزرگ علیه طالبان ترتیب نداده است.

• منبع: یورو نیوز