سیزدهمین سالروز ترور برهان‌الدین ربانی؛ کرزی: ربانی برای تامین صلح در کشور تلاش بسیار کرد

برهان‌الدین ربانی، رئیس جمهور پیشین افغانستان، در تاریخ ۲۰ سپتمبر ۲۰۱۱ زمانیکه رئیس شورای عالی صلح افغانستان بود، توسط یک بمب‌گذار انتحاری ترور شد.

برخی از مقام‌های حکومت پیشین، چهره‌های سیاسی و حزب جمعیت اسلامی به مناسب سیزدهمین سالروز ترور برهان‌الدین ربانی، رئیس پیشین شورای عالی صلح، وی را سیاست‌مدار برجسته و صلح‌جو خوانده اند.

حامد کرزی، رئیس جمهور پیشین افغانستان در پیامی در شبکۀ اجتماعی اکس، از آقای ربانی به عنوان شهید صلح یاد کرده است. آقای کرزی نگاشت: «شهید صلح استاد برهان‌الدین ربانی، در کشور عزیز خود، برای اتحاد و اتفاق و تامین صلح و ثبات تلاش زیاد کرده و در همین راه به شهادت رسید.»

عبدالله عبدالله، رئیس پیشین شورای عالی مصالحۀ ملی افغانستان، در پیامی به مناسبت سالروز کشته‌شدن برهان‌الدین ربانی گفت که او به تعقیب مشی معتدل، در عرصهٔ سیاسی مشهور بود.

حزب جمعیت اسلامی در اعلامیه‌ای گفته است که در زمان دولت اسلامی افغانستان به رهبری ربانی، «طالبان» به او پیشنهاد ممنوعیت آموزش و کار زنان را به‌ حیث پیش ‌شرط توقف جنگ داده بودند.

در اعلامیه آمده است: «رهبر جهاد و مقاومت این پیشنهاد را با استناد به دلایل شرعی صریحاً رد کرد و به وضاحت بیان نمود که از جایگاه یک عالم دین و در چارچوب سیاست شرعی زیر بار پیشنهاد‌های غیرمشروع و نامعقول ‌نمی‌رود و با مقاومت و پیروزی علیه گروه یادشده عملاً به این عهد پای‌بند ماند.»

امرالله صالح، معاون رئیس جمهور پیشین افغانستان نیز گفته است «طالبان» در زمان حکومت به رهبری ربانی بستن مکاتب دختران را به عنوان پیش‌شرط آتش‌بس مطرح کرده بودند، اما بر‌هان‌الدین ربانی آن را رد کرد.

صالح افزوده است: «هنگامی که او را شهید ساختند من در حکومت نبودم. حالا که انفجارات بیرون، پایتخت لبنان را در رسانه‌ها می‌خوانم به یاد دسیسۀ شوم و شیطانی به جان استاد شهید می‌افتم. نوع مواد و نوع انفجار که استاد را از ما گرفت شباهت تکان‌دهنده و تعجب‌آور با حملات بیروت دارد - مقدار مواد نهایت کم، اما انفجار قوی و مرگبار. طالبان آن مواد را از کدام سرویس استخباراتی به دست آورده بودند؟»

پس از سقوط حکومت داکتر نجیب‌الله، صبغت‌الله مجددی برای دورهٔ دو ماهه رئیس جمهور موقت افغانستان شد. سپس ربانی بر اساس توافق گروه‌های جهادی افغان، برای یک دورۀ چهار ماهه به حیث دومین رئیس جمهور موقت برگزیده شد. در پایان این دورهٔ چهار ماهه، ربانی از طریق برگزاری «شورای اهل حل و عقد» به حیث نخستین رییس جمهور حکومت مجاهدین برگزیده شد.

دورهٔ ریاست جمهوری آقای ربانی با جنگ‌های خونین میان گروه‌های مختلف مجاهدین سپری شد تا اینکه در اواخر تابستان ۱۹۹۶ میلادی، گروه «طالبان» حاکمیت را در کابل به دست گرفتند. با این حال، جامعۀ بین‌المللی حکومت ربانی را به رسمیت شناخت و پس از سقوط حکومت طالبان در اواخر ۲۰۰۱ میلادی، وی بر اساس توافق بن، قدرت را به حامد کرزی انتقال داد.

ربانی پس از انتقال قدرت در عرصۀ سیاسی افغانستان فعال باقی ماند، عضو شورای ملی افغانستان شد و سپس ریاست شورای صلح را بر عهده گرفت. در نتیجه وی هدف حملۀ انتحاری قرار گرفت و جان باخت.